Autisme bij volwassenen

Herkenning, diagnose en hoop

Als mensen aan autisme denken, denken ze vaak aan kinderen. Maar er zijn ook veel volwassenen die later in hun leven ontdekken dat ze autisme hebben. Die ontdekking komt meestal niet zomaar. Het duurt vaak lang voordat het duidelijk wordt, omdat autisme zich bij volwassenen anders kan uiten dan bij kinderen. Ook leren veel mensen met autisme zich zo goed aan te passen dat hun gedrag niet meteen opvalt. Daardoor blijft het vaak onopgemerkt.

Wat is autisme eigenlijk?

Autisme wordt gezien als een ontwikkelingsstoornis van de hersenen. Dat betekent dat je vanaf jonge leeftijd op een andere manier denkt, voelt en reageert. In de medische wereld wordt autisme een autismespectrum-stoornis (ASS) genoemd. Het woord “spectrum” betekent dat het bij iedereen anders is. De een heeft er veel last van in het dagelijks leven, de ander nauwelijks.

Volgens de officiële richtlijnen (de DSM-5) herken je ASS aan twee dingen:

1. Moeite met sociale contacten en communicatie.

2. Herhalend gedrag en sterke voorkeur voor vaste routines of interesses.

Bij volwassenen zijn de signalen vaak minder duidelijk dan bij kinderen. Veel mensen hebben namelijk geleerd hoe ze zich sociaal “moeten” gedragen. Ze maskeren hun autistische kenmerken, wat best veel energie kost.

Hoe merk je autisme bij volwassenen?

Autisme uit zich op veel verschillende manieren. Enkele veelvoorkomende signalen zijn:

• Moeite met het begrijpen van non-verbale signalen, zoals lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen of grapjes met een dubbele betekenis.

• Een sterke behoefte aan structuur en voorspelbaarheid.

• Hele diepe interesse in een bepaald onderwerp.

• Snel overprikkeld raken door bijvoorbeeld licht, geluid of drukte.

• Emoties kunnen sterk binnenkomen en moeilijk te reguleren zijn.

• Uitgeput raken na sociale contacten, zelfs als het gezellig was.

Veel mensen met ASS zijn slim, creatief en betrouwbaar. Toch kunnen ze last hebben van stress, burn-outs of depressies omdat ze zich constant moeten aanpassen aan een wereld die anders werkt dan zij.

Een late diagnose: opluchting én frustratie

Sommige mensen krijgen pas op latere leeftijd de diagnose autisme — soms pas in hun 30’s, 40’s of zelfs 60’s. Voor velen is dat een opluchting. Eindelijk een verklaring voor al die jaren van worstelen, onbegrip en het gevoel “anders” te zijn.

Maar het roept ook vragen op: Waarom wist ik dit niet eerder? Wat had er anders gekund als dit eerder ontdekt was?

Hoe wordt autisme bij volwassenen vastgesteld?

De diagnose stellen is niet makkelijk. Het vraagt om een gespecialiseerd onderzoek. Er wordt gekeken naar iemands jeugd, gedrag, sterke en zwakke kanten, en er worden vragenlijsten ingevuld (zoals de AQ-test). Ook gesprekken met familie kunnen belangrijk zijn om te zien hoe iemand zich vroeger ontwikkelde.

Autisme en geloof

Voor mensen die geloven kan autisme een extra uitdaging zijn. Kerkdiensten, groepsgesprekken of sociale activiteiten kunnen best intens zijn. Maar aan de andere kant biedt geloof ook houvast, troost en betekenis.

De Bijbel leert dat ieder mens waardevol is, precies zoals hij of zij is. In Psalm 139 staat:

Ik prijs U, omdat U mij zo prachtig hebt gemaakt. Alles wat U doet, is
wonderbaarlijk.

Ook mensen met autisme zijn uniek geschapen. Niet iedereen hoeft een “praatjesmaker” te zijn. Er zijn ook stille, trouwe mensen die diep kunnen denken en voelen en die zijn net zo belangrijk.

Praktische tips voor volwassenen met ASS

Als je als volwassene ontdekt dat je autisme hebt, kunnen deze dingen helpen:

• Leer jezelf kennen: volg een training of cursus (psycho-educatie).

• Zorg voor structuur in je dag en omgeving.

• Las rustmomenten in en bewaak je grenzen.

• Zoek hulp van een coach of therapeut die kennis heeft van autisme.

• Praat erover met mensen die je vertrouwt, op jouw tempo.

Tot slot

Autisme is geen fout of tekort. Het is gewoon een andere manier van denken en beleven. Wat mensen met ASS nodig hebben, is geen “reparatie”, maar begrip, ruimte en ondersteuning.

Als samenleving en ook als geloofsgemeenschap mogen we leren kijken naar ieders unieke waarde. Want in het lichaam van Christus (zoals in 1 Korinthe 12 staat), heeft elk mens zijn eigen plek, functie en betekenis.

Autisme bij volwassenen verdient aandacht. Niet om mensen te veranderen, maar om hen te helpen bloeien in wie ze zijn.